Język włoski: powitania i pożegnania
Witajcie na naszej pierwszej lekcji języka włoskiego. Dziś poznacie włoskie powitania i pożegnania, pierwsze i niezbędne słowa, które pozwolą wam rozpocząć konwersację po włosku. Znajdziecie też materiały wideo dla osób znających już trochę włoski, w których rodowici Włosi wyjaśniają zagadnienia związane z powitaniami i pożegnaniami.
ciao
Cześć. Używane na powitanie i pożegnanie z osobą lub osobami, które dobrze znamy i z którymi jesteśmy na ty. Słowo “ciao” wywodzi się z weneckiego zwrotu s-ciao, oznaczającego schiavo, czyli niewolnika, sługę. Używano wtedy pozdrowienia schiavo vostro, co możemy przetłumaczyć jako wasz sługa/ do usług. Ciao rozprzestrzeniło się następnie na pozostałe regiony, a nawet na inne kraje. Dziś to chyba najpopularniejszy italianizm na świecie.
buon giorno / buongiorno
Dzień dobry. Pisownia łączna – buongiorno – również jest poprawna, choć ta oddzielna jest bardziej powszechna. Pisownia łączna jest częstsza natomiast w użyciu tego słowa w znaczeniu rzeczownika oznaczającego poranne przywitanie, np. w takich zwrotach jak: dare il buongiorno / se questo è il buongiorno. Jednak i tu dopuszczalna jest rozdzielna pisownia. Buon giorno jest dość formalnym przywitaniem. Do przyjaciela powiemy raczej ciao. Jednak jeśli w bliskiej relacji chcemy kogoś przywitać, życząc miłego dnia zaraz po pobudce użyjemy buon giorno właśnie, podkreślające rozpoczęcie nowego dnia. Rzadziej możecie spotkać się także w pozdrowieniem buon dì (lub pisanym też buondì). To starsza formuła powitalna. Można ja znaleźć np. w Dekameronie. W przeszłości pozdrawiano się także zwrotem: Buon dì e buon anno, gdy buon anno nie było jeszcze używane w znaczeniu noworocznych życzeń.** W XVI w. buon dì używane było częściej niż buon giorno. Dziś buon dì można usłyszeć dużo rzadziej i używane jest ono wyłącznie w sytuacjach nieformalnych, gdy dobrze znamy naszego rozmówcę. Istnieje też ironiczne użycie zwrotu questo è il buongiorno! – Używa się go komentując zachowanie kogoś, kto zaraz po obudzeniu zaczyna zrzędzić. Buon giorno można też użyć żegnając się po porannym spotkaniu.*****
buon pomeriggio
Dosłownie dobrego popołudnia. Gdy witamy się z kimś popołudniu.
buonasera/ buona sera
Dobry wieczór. Używamy popołudniu i wieczorem. W Toskanii buonasera możemy usłyszeć już po godzinie 13-tej! Poprawna jest pisownia łączna i rozdzielna.
buonanotte / buona notte
Dobranoc, dobrej nocy. Buonanotte używamy wyłącznie przy pożegnaniach. Nie powiemy buonanotte witając kogoś późną nocą, gdyż się na nas obrazi. Istnieje też obraźliwe użycie tego zwrotu: “E buonanotte!” – oznaczające, że nie chcemy już kogoś słuchać lub chcemy podkreślić, że nie ma już sensu jakakolwiek dalsza dyskusja. E bunonanotte! oznacze też, że już niczego nie da się zrobic w danej sytuacji – stało się i koniec. Buononotte suonatori / buona notte ai suonatori (dosłowne: dobranoc muzykom, w znaczeniu: zabawa skończona) – używane gdy chcemy podkreślić, ze jakąś dyskusję/sprawę uważamy za zakończoną. Zwrot ten jest szczególnie często używany w Neapolu. Wywodzi się z czasów, gdy kluby grały muzykę na żywo, aż do zamknięcia w nocy lokalu. Zespoły grały na żywo nawet w niemal pustych lokalach. Gdy muzycy przestawali grać (mogli iść spać) wiadomo było, że lokal zaraz będzie zamykany. Tu piosenka o tytule Buonanotte ai suonatori zespołu Pooh doskonale oddająca klimat tego momentu:
Używane dziś również, gdy coś się zepsuło, rozbiło i jest nie do odzyskania. Również w odniesieniu do niemowlęcia, które się obudziło i zaczyna płakać – tu w znaczeniu definitywnego końca ciszy i spokoju.
salve
Popularne pozdrowienie wywodzące się z łacińskiego, oznaczające “salute a te” – czyli życzenie komuś zdrowia. Jednak znaczenie to zanikło i dziś jest już tylko zwyczajnym pozdrowieniem bez prozdrowotnego akcentu. Salve zyskuje dziś na popularności, zwłaszcza w korespondencji mejlowej. Przez coraz mniejszą formalizację stosunków międzyludzkich, salve rozpowszechnia się w szybkim tempie. Salve nie przejmuje się też porą dnia, czyli od rana do wieczora możemy pozdrawiać innych w ten właśnie sposób. Możemy go użyć również w sytuacjach bardziej formalnych i zwracając się do osoby starszej lub wyższej nam rangą – czyli np. student do profesora. Ciao w tym wypadku byłoby już niedopuszczalne. Salve użyjemy też zwracając się do większej liczny rozmówców lub odbiorców słowa pisanego. Ratuje nas też w sytuacji, gdy nie wiemy jak dokładnie określić stopień formalności w relacji z innymi osobami. ***
pronto
To nie tylko nazwa proszku do prania. Pronto odpowiadamy odbierając telefon. Słowo wywodzi się z czasów, gdy czekano na połączenie telefoniczne przez centralę i pronto (gotowy) oznaczało, że połączenie telefoniczne jest już gotowe.***
arrivederci / arrivederLa
Do zobaczenia / do zobaczenia Pani/Panu. Formuła używana na pożegnanie z sytuacji formalnej.
ciao / ciao, a dopo / ciao, a presto
Przy pożegnaniach ze znajomymi. Dodając a dopo, podkreślamy, że zobaczymy się później, a presto – wkrótce.
addio
Oznacza żegnaj. Zwykle dla podkreślenia, że nie szybko się spotkamy. Choć w Toskanii ma znaczenie bardzo zbliżone do do zobaczenia.
Simone Fiornini również przybliży wam włoskie powitania, dodając również czasem hiszpańskie odpowiedniki, w zależności od pory dnia:
Zapraszamy też na nasze kolejne lekcje:
CZAS TERAŹNIEJSZY zastosowanie i czasowniki regularne
CZAS TERAŹNIEJSZY czasowniki avere i essere
źródło:
*http://www.treccani.it/magazine/lingua_italiana/domande_e_risposte/grammatica/grammatica_1391.html
http://www.treccani.it/vocabolario/buongiorno1/
http://www.treccani.it/enciclopedia/formule-di-saluto_(Enciclopedia-dell’Italiano)/
**http://www.accademiadellacrusca.it/it/lingua-italiana/consulenza-linguistica/domande-risposte/augurandoci-buond
***http://www.accademiadellacrusca.it/it/lingua-italiana/consulenza-linguistica/domande-risposte/sulluso-salve-formula-saluto
****http://www.treccani.it/vocabolario/addio/